Geomatik Mühendisliği Bölümü Sürekli İyileştirme Yaklaşımının Temelleri

Eğitim; bireyin çevresini algılama, anlama ve denetlemeye yönelik olarak tek başına ya da bir grup içinde sürdürdüğü zihinsel çabadır. Bu yönü ile eğitim; çok büyük bölümü ile bir üretim faaliyetidir. Eğitim; bireyin bireyselleşmesi kadar, aynı zamanda onun aydınlanma ve toplumsallaşmasının da aracıdır. Bireyin bireyselleşmesi, onun özgüven ve özkarar mekanizmalarının gelişmesi anlamına gelir. Bireyin toplumsallaşması ise eğitim yolu ile toplumsal birikimden yararlanması ve böylece elde edilen yararın toplumsal işbölümü içinde tekrar topluma dönüştürülmesidir. Yüksek öğretim, bireylerin toplumsallaşmasını sağlayacak eğitim olgusunu gerçekleştirecek üretim araçlarını üretmeyi, yani, profesyonelleri yetiştirmeyi amaçlayan eğitim, öğretim ve araştırma etkinliğidir. Diğer taraftan özellikle mühendislik gibi insan hayatını biçimlendiren, güvenlik duygusu ile yaşamını sürdürmesinde doğrudan etkili olacak meslek insanları yetiştiren kurumların eğitim-öğretim programlarının belirli standart kalite özelliklerini ve bu amaca hizmet eden asgari koşulları yerine getiriyor olması da tartışılamaz bir zorunluluktur. Mühendislik eğitiminde kalite standardizasyonu, eşdeğerlilik, kalite ve standartların denetlenmesi çağdaş ülkelerde üzerinde uzun yıllardır tartışılan bir konudur. Eşdeğer teknolojilerin kullanımı, çok disiplinli uygulamalar, eşdeğer hizmetler ve üretimin kalitesinde ölçülebilir bir standardizasyonu zorunlu kılmaktadır. Bunun yanında, mühendislik programlarının uluslararası eşdeğerliği ise küreselleşme olgusunun, işgücü göçünün ve transferinin beraberinde getirdiği bir gerekliliktir.

İstanbul Teknik Üniversitesi Geomatik (o zamanki adıyla Jeodezi ve Fotogrametri) Mühendisliği lisans programı ilk kez Ağustos 2005 tarihinde Üniversitemizin diğer 20 Bölümü ile birlikte ABET (www.abet.org/) tarafından 2011 yılına kadar akredite edilmiştir. Bölümümüz bu süreç içerisinde "Geomatik Mühendisliği" adıyla ifade edilen, salt bir isim değişikliğini değil eğitim ve öğretim programında potansiyel bir dönüşümü de kararlı bir şekilde gerçekleştirme çabası içine girmiştir. Kalite güvence sistemini (programı sürekli gelişmiş tutma anlayışını yönetme sistemi) tüm parametreleri ile çalıştırma ve geri beslemelerle programını sürekli gelişme modeline uygun olarak iyileştirme niyeti ve gayreti içerisindedir.

Hedefimiz:

İTÜ Geomatik Mühendisliği Bölümü 2010 yılında akreditasyonunu güncelleme ve bir 6 yıl daha uzatma sürecini tamamlamış ve ABET odaklı akreditasyon kalitesini 2016-2017 dönemine kadar kullanmaya hak kazanmıştır. Bu sonuca programın tüm paydaşlarının (eğitim kadromuzun, öğrencilerimizin, işveren ve çalışan mezunlarımızın ve hatta öğrenci velilerimizin) içerisinde yer aldıkları katkı verdikleri hummalı bir çalışma programı yürütülerek bu sonuca ulaşılmıştır. Akreditasyon hazırlık çalışmaları, ikinci akreditasyon sürecinde de önceki dönemde olduğu gibi kurullar, komisyonlar ve çalışma grupları aracılığıyla yürütülmüştür.
... Ve öğrencilerimiz
Geomatik Mühendisliği Bölümün varoluş nedenini oluşturan paydaş grubu olarak öğlencilerimizin, ilgili organlar içinde etkin görev almaları ve zengin katkı vermeleri, akademik kadro başta olmak üzere diğer bölüm paydaşlarının gönülden ortak dileğidir.

Uluslararası Akreditasyon

Amerika Birleşik Devletleri'nde 1930'lu yılların başında değişik mühendislik disiplinlerine ait meslek odalarının desteğiyle kurulan ABET (Accreditation Board for Engineering and Technology) o yıllardan bu yana A.B.D. üniversitelerinde lisans düzeyinde yürütülmekte olan mühendislik eğitim-öğretimini kalite standartları ölçütlerine göre değerlendirmekte ve ilgili programlara akreditasyon (kendini yenileme, programını güncel tutma ve inanılırlık) vermektedir. Bu anlamda bir lisans mühendislik programının akreditasyonu, bu programın belli mühendislik eğitim standartlarını sağladığının dışarıdan bağımsız bir ajans tarafından belirlendiği ve belgelendirildiği bir kalite güvence sürecidir. "ABET 2000" adıyla literatüre geçen mühendislik eğitiminde kalite ölçütleri Avrupa ülkeleri tarafından da benimsenmiş, benzer kriterlerle, örneğin Fransa'da devlet, İtalya'da ise üniversitelerin kendi aralarında oluşturdukları yapılar akreditasyon işlevini yerine getirmeye başlamışlardır. İngiltere'de üniversitelerin finansmanı bir tür akreditasyon süreci sonucunda ortaya çıkan verilere göre düzenlenmektedir. ABET modeli esas alınarak 2004 yılında mühendislik programları için ortak bir Avrupa Akreditasyon Sistemi geliştirilmesi amacıyla, EUR-ACE olarak adlandırılan bir Avrupa projesi başlatılmıştır. Dünya üzerindeki diğer bazı ülkeler ise birbirlerinin yüksek öğretim programlarını akredite ederek veya bu ülkelerin her birinde yerel kurumlar tarafından yetkinlik verilen programların, diğer ülkelerde de tanınmasını kabul ederek kısmen farklı bir uygulama yaklaşımı sergilemektedirler.

Mühendislik Eğitiminde Ulusal Akreditasyon

Ülkemizde yalnızca on yıllık bir geçmişi olan eğitim programları akreditasyonu sürecinde, ilk etapta, büyük ölçüde eski ve köklü, İngilizce eğitim-öğretim yapan üniversiteler tarafından başvurulan ve kazanılan ABET akreditasyonu bir yandan bu üniversitelerin programlarına belirli konularda olumlu katkılar sağlarken; bir yandan da akreditasyon ve kalite standardı kavramlarının, kalite güvence sistemi, sürekli iyileştirme modeli ve yöntemlerinin ülke çapında tanınmasını sağlamıştır. 2001 yılında Türk Üniversitelerinin mühendislik yüksek öğretim programlarının değerlendirilmesi amacıyla bir sivil toplum platformu olarak ortaya çıkan Mühendislik Dekanları Konseyi inisiyatifiyle yapılanan MÜDEK, 2007 yılında Mühendislik Eğitim Programları Değerlendirme ve Akreditasyon Derneği adında bir sivil toplum kuruluşuna dönüşerek tüzel kişilik kazanmış ve yine MÜDEK kısa adını kullanmaya devam ederek Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tarafından mühendislik eğitim-öğretimi alanında kalite güvence belgesi vermeye yetkili ulusal bir kuruluş olarak tanınmıştır. Türk üniversitelerinin mühendislik bölümlerinin birçoğu 2009 yılından başlayarak ulusal MÜDEK akreditasyonu için başvuru yapmakta, programlarının kalitelerini tescil ettirme ve EUR-ACE etiketi ile bir Avrupa eşdeğerliği kazanma yolunda çaba sarf etmektedirler. Geomatik mühendisliği programımızın akredite edilmesi konusunda temel yaklaşımımız şu veya bu akreditasyon kurumunun tercih edilmesi değil, programın tüm dünyanın benimsediği uluslararası kalite standardı ölçütlerine uygunluğu ve bunun uluslararası nitelikte bir kurum tarafından haklı tescilidir. Akreditasyon Kriterleri ABET akreditasyon ölçütleri; öğrenciler, eğitim amaçları(mezun bir mühendisten beklenilen mesleki kariyer hedefleri), program çıktıları(programı başarı ile tamamladığında yeni bir mezunun kazanmış olması gereken bilgi, beceri ve davranışlar), meslek eğitimi, öğretim kadrosu, altyapı, kurum desteği ve parasal kaynaklar ile her bir programa özgü ölçütler gibi ana başlıklar altında toplanmaktadır. Kalite yönetimi ile ilgili tüm faaliyetlerde öğrenciler, eğitim ve öğretimin odak noktasıdır. Çünkü öğrencilerin öğretimi ve eğitimi üniversitelerin en temel fonksiyonudur. Akreditasyon öncelikle nitelikli mezun vermek için gerekli girdilere, yani öğrenci seçimi, öğretim elemanlarının özellikleri, akademik ve fiziki altyapı (kütüphane, laboratuar, sınıflar, vb.) üzerine odaklanmamıştır. Akreditasyonda, yükseköğretime ayrılan kaynakların ve girdilerin kalitesi ve miktarı belirli bir düzeyin üstünde ise mezunların kalitesinin de belirli bir düzeyin üzerinde olacağı varsayımı şüphesiz vardır, fakat yeterli değildir. Bir başka deyişle, yüksek öğretimdeki kaliteyi, ona ayrılan kaynakların ve girdilerin kalitesi ve düzeyi tabii ki belirlemektedir. Bu daha çok fiziki standartları barındıran bir program eğitim-öğretiminde bu olanakları etkin kullanamıyorsa, yani mezun ettiği mühendislere onlara kazandırması gereken bilgi, beceri ve davranışları belli seviyede edindiremiyorsa başarılı olduğu söylenemez. Değerlendirme sistemleri ise öğrenci başarıları, mezun sayısı, istihdam edilen mezun sayısı, mezunların istihdam yerleri gibi sistemin çıktılarıyla ilişkilidir. Ancak burada da eğitim-öğretim süreçleri göz ardı edilmektedir. Akreditasyon, yüksek öğretim sisteminin içiyle, eğitim süreçleriyle ve sonuçlarla ilgilidir. Yükseköğretimde gerçek anlamda kalite artışı; girdileri değerlendiren akreditasyon sistemini, çıktı tabanlı, başarı değerlendirme sistemini, eğitim-öğretim süreçlerinin tasarımını, planlamasını, uygulamasını ve denetimini sağlayan sistemleri beraberce entegre ederek, kaliteyi güvence altına alan “Yükseköğretimde Toplam Kalite Sistemi” yöntem ve tekniklerini bir bütün olarak kullanması ile gerçekleşmektedir.

Yüksek Öğretimde Kalite Güvence Sistemi

Yüksek Öğretimde Kalite Güvence Sistemi yüksek öğretim kurumlarının sayısının ve öğretim kadrolarının genişlemesi, öğrenci sayılarının her geçen gün artması, üniversitelerimizde yıllardır değişmeyen, klasik, tamamen dersi veren öğretim üyesi odaklı, denetime açık olamayan bir eğitim veriliyor olması, ülkemizde mühendislik programlarının akreditasyonu ve kalite standardı arayışlarına yönelik bir çabanın başlatılmasına neden olmuştur. Bir mühendislik programının özgörevi doğrultusunda kendi amaç ve hedeflerini belirlemesi, bu amaçlar çerçevesinde mezunlarının sahip olması gereken bilgi, beceri ve nitelikleri, yani çıktıları her seviyede saptadıktan sonra da eğitim programlarını oluşturması, sürekli olarak geri besleme alınarak uygulanan programın belirlenen amaçları ve saptanan nitelikleri sürekli daha iyi yerine getirip getirmediğinin gözlemlenmesi ve buna göre gerekli iyileştirmelerin yapılması programın kalite güvencesi anlayışının temelini oluşturmaktadır. Kalite güvence sistemine ve uluslararası akreditasyona yönelik çalışmalar değişik perspektiflerden bir dizi eleştiriye uğramıştır. Geride bırakılan on yıllık tartışma ve deneyim sürecinde gündemi işgal eden, sürtünmeye ve zaman kaybına yol açan eleştirilerin birçoğu cevap bulmuş, kaygıların çoğu giderilmiş ya da insanlar yeterli bilgilenme seviyesine ulaştıkça kendiliğinden ortadan kalkmıştır. Yükseköğretimde eğitimin her aşamasında ve eğitimi etkileyen, fiziki altyapı (bina, spor tesisleri, açık alan vb.), akademik altyapı (laboratuar, kütüphane, dokümantasyon, iletişim, bilgi işlem vb.), ders programı, sınav ve değerlendirme sistemi, akademik/idari personel temin ve geliştirme sistemi (insan kaynakları), araştırma ve yayınlar, kurumsal gelişme planı (stratejik planlama), üniversite-sanayi-toplum ilişkileri, vb. gibi alanlarda bir kalite standardı ve kalite güvencesi sağlamak çabası süregelmektedir. İTÜ Geomatik mühendisliği bölümü, bu nitelikte sistematik ve sürekli bir iyileştirme modelini işletmeyi özümsemiş olarak, nitelikli mühendis insan gücü yetiştirme konusunda tüm paydaşları ile düşünce ve çaba birliğine ulaşmış ve bunu sürdüren bir eğitim kurumudur.